W ostatnich dniach zapadło kolejne korzystne dla samorządów orzeczenie dotyczące zwrotu środków z tytułu niedofinansowania zadań zleconych. Sąd Okręgowy, rozpoznający sprawę o zapłatę z tytułu niedofinansowania zadań zleconych, po raz kolejny przyznał rację argumentom podnoszonym przez samorządy (w tym przypadku: argumentom podnoszonym przez jedno z miast wojewódzkich): sytuacja, w której jednostki samorządu terytorialnego zmuszone są do współfinansowania zadań zleconych z zakresu administracji rządowej, upoważnia samorządy do egzekwowania zwrotu swoich wydatków od Skarbu Państwa.

To ważny sygnał dla samorządów, szczególnie biorąc pod uwagę, że problem niedofinansowania zadań zleconych (który wydaje się mieć już charakter powszechny), będzie doskwierał j.s.t. jeszcze mocniej w obecnej sytuacji ekonomicznej i geopolitycznej. Niewątpliwie, coraz mniej samorządów może pozwolić sobie na „komfort” tolerowania tej luki w budżetach. Patrząc zaś pragmatycznie na coraz bardziej bolesny problem rosnącej inflacji, można stwierdzić, że prawo do domagania się poniesionych należności wraz z odsetkami w wysokości ustalonej jak dla zaległości podatkowych, może stanowić wyjątkowo atrakcyjny i „namacalny” w samorządowych budżetach argument za dochodzeniem swoich praw przed sądem.

Przypomnijmy, że zgodnie z treścią art. 49 ust. 1 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, jednostka samorządu terytorialnego wykonująca zadania zlecone z zakresu administracji rządowej oraz inne zadania zlecone ustawami otrzymuje z budżetu państwa dotacje celowe w wysokości zapewniającej realizację tych zadań. Natomiast, zgodnie z art. 49 ust. 5 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, dotacje celowe, o których mowa w ust. 1, powinny być przekazywane w sposób umożliwiający pełne i terminowe wykonanie zlecanych zadań.

Zgodnie z powoływanym przepisem,  w przypadku niedotrzymania warunku określonego w art. 49 ust. 5 ustawy [czyli – zasadniczo – przekazania dotacji w niepełnej należnej wysokości], jednostce samorządu terytorialnego przysługuje prawo dochodzenia należnego świadczenia wraz z odsetkami w wysokości ustalonej jak dla zaległości podatkowych, w postępowaniu sądowym.

Analizując orzecznictwo w przedmiocie dochodzenia roszczeń z tytułu niedofinansowania zadań zleconych, można mówić już o ugruntowanej linii orzeczniczej, popierającej prawa samorządów. Warto tu przytoczyć choćby uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 18 stycznia 2018 r. V CSK 144/17: „prawidłowa wykładnia art. 49 ust. 6 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (...) prowadzi do wniosku, że przepis ten stanowi samodzielną podstawę roszczenia o zapłatę kwoty rzeczywiście potrzebnej do pełnego wykonania zadań zleconych. Ma on zastosowanie zarówno w wypadkach przekazania przyznanej dotacji w niepełnej wysokości lub z uchybieniem terminu ustawowego, jak i przekazania ustalonych w budżecie dotacji w wysokości niezapewniającej właściwej realizacji zadań. W sytuacji więc, gdy dla wykonania zleconych jednostce samorządu terytorialnego zadań nie wystarczyłyby środki jej przekazane z budżetu państwa, może ona na podstawie tego przepisu skutecznie żądać różnicy pomiędzy kwotą, jaka rzeczywiście była potrzebna dla pełnego ich wykonania, a wysokością przekazanej dotacji”.

Do powoływanego wyroku wrócimy po otrzymaniu jego pisemnego uzasadnienia, licząc, że argumenty Sądu przekonają kolejne samorządy, że warto walczyć o swoje.