W najbliższym czasie w życie ma wejść ustawa z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw, która wprowadzi duże zmiany w zakresie przedawnienia roszczeń cywilnoprawnych.

Jednostki samorządu terytorialnego powinny więc zweryfikować, czy z uwagi na nadchodzącą nowelizację część ich roszczeń nie stanie się przedawniona oraz podjąć odpowiednie działania w celu zabezpieczenia swoich interesów.

Nowy termin przedawnienia

Dotychczas podstawowy termin przedawnienia roszczeń wynosił 10 lat. Zostanie on jednak skrócony do lat 6. Po upływie takiego skróconego terminu przedawnić się będą również roszczenia stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, a także roszczenia stwierdzone ugodą zawartą przed sądem albo sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd z wyjątkiem stwierdzonych w ten sposób roszczeń obejmujących świadczenia okresowe.

W zakresie terminu przedawnienia roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej ustawa nowelizująca nie wprowadza istotnych zmian. Będą się więc one przedawniać tak jak dotychczas z upływem 3 lat od dnia ich wymagalności.

Nowe zasady obliczania terminu przedawnienia

Zmiany dotyczą także ustalania końca biegu przedawnienia. Co do zasady będzie on przypadać na ostatni dzień roku kalendarzowego (31 grudnia), a nie jak dotychczas – na dzień odpowiadający jego początkowi, chyba że termin przedawnienia danego roszczenia z uwagi na odpowiednie przepisy szczególne jest krótszy niż 2 lata.

Nie zawsze na zarzut

Sądy rozpoznające sprawy dotyczące roszczeń przeciwko konsumentom co do zasady będą uwzględniać przedawnienie z urzędu. Przywołana reguła nie będzie obowiązywać w obrocie profesjonalnym.

Jedynie w wyjątkowych przypadkach sąd po rozważeniu interesów stron postępowania z udziałem konsumenta będzie mógł nie uwzględnić upływu terminu przedawnienia, jeżeli będą tego wymagać względy słuszności. Korzystając z tego uprawnienia będzie jednak musiał rozważyć m.in. takie okoliczności, jak długość terminu przedawnienia, długość okresu od upływu terminu przedawnienia do chwili dochodzenia roszczenia czy charakter okoliczności, które spowodowały niedochodzenie roszczenia przez uprawnionego, w tym wpływ zachowania dłużnika na opóźnienie wierzyciela w dochodzeniu roszczenia.

Ochrona interesów jst

Należy uwzględnić, że niezależnie od długości terminu przedawnienia istnieje możliwość przerwania jego biegu na skutek oznaczonej w ustawie czynności, którym są:

1. czynności przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwzięte bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia, takie jak wniesienie pozwu czy złożenie wniosku o zawezwanie do próby ugodowej,

2. uznanie roszczenia przez dłużnika np. w formie umowy, wniosku o przedłużenie terminu spłaty czy rozłożenie długu na raty,

3. wszczęcie mediacji.

W pierwszej kolejności kluczowe pozostaje jednak ustalenie, których roszczeń w związku z przepisami przejściowymi do ustawy nowelizującej będą dotyczyć nowe zasady, a dopiero w następnym kroku podjęcie odpowiednich działań w celu ich ochrony.

Zastosowanie nowych przepisów

Ustawę przekazano Prezydentowi do podpisu. Zmiany mają wejść w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia ustawy w Dzienniku Ustaw.