Projekt ustawy o jawności życia publicznego wprowadza szereg zmian również w zakresie przedmiotowym oświadczeń majątkowych składanych przez osoby pełniące funkcje publiczne.
W pierwszym artykule dotyczącym problematyki oświadczeń majątkowych w jednostkach samorządu terytorialnego omówiono katalog podmiotów mających być zobowiązane do składania oświadczeń majątkowych z punktu widzenia funkcjonowania JST – patrz: „Oświadczenia majątkowe w JST w świetle projektu ustawy o jawności życia publicznego”. W niniejszym artykule omówiona zostanie strona przedmiotowa oświadczeń majątkowych składanych przez osoby pełniące funkcje publiczne.
Wprowadzenie
Dnia 8 stycznia 2018 r. na stronach internetowych Rządowego Centrum Legislacji opublikowano kolejną, czwartą już wersję projektu ustawy o jawności życia publicznego. Przypomnijmy, że pierwsza wersja tego projektu pojawiła się dnia 23 października 2017 r. (zobacz więcej w artykule „Projekt ustawy o jawności życia publicznego, czyli transparentność w nowym wydaniu”). Dnia 13 listopada 2017 r. opublikowano natomiast drugą wersję projektu, a dnia 12 grudnia 2017 r. zaprezentowano trzecią wersję projektu ustawy o jawności życia publicznego.
Co prawda projekt ustawy o jawności życia publicznego w sporym zakresie powiela część dotychczasowych regulacji prawnych, również w zakresie oświadczeń majątkowych, jednakże oprócz uregulowania w jednym akcie wszystkich zagadnień związanych z tą tematyką, poszerza i modyfikuje zarówno zakres podmiotowy, jak i przedmiotowy obowiązku składania oświadczeń majątkowych przez osoby pełniące funkcje publiczne. Generalnie – jak wskazują sami projektodawcy – zmiany mają dotyczyć informatyzacji procesu składania i analizowania oświadczeń majątkowych, ujednolicenie zakresu informacji podawanych w oświadczeniach, ujednolicenia systemu procedur składania i przetwarzania oświadczeń, aktywizowania kierowników jednostek do stałego monitorowania oświadczeń majątkowych składanych przez podległy personel oraz jednoznacznego określenia wszystkich osób zobowiązanych do składania oświadczeń majątkowych.
Zakres przedmiotowy oświadczeń majątkowych
W pierwszej kolejności wskazać należy, że projektodawcy zdecydowali się zawrzeć w katalogu pojęć używanych w ustawie, dotychczas niedefiniowane nigdzie pojęcie kolekcji. I tak proponuje się, aby kolekcją był uporządkowany zbiór przedmiotów jednego rodzaju, w szczególności dzieł sztuki, numizmatów, zabytków, wyrobów jubilerskich, monet bulionowych, gromadzonych ze względu na ich wartość historyczną, artystyczną lub w celach inwestycyjnych (patrz: art. 2 ust. 1 pkt 5 projektu ustawy). W uzasadnieniu do projektu ustawy wskazano, że działanie takie ma wyeliminować dotychczasowe wątpliwości interpretacyjne osób zobowiązanych do składania oświadczeń o stanie majątkowym.
Jedną z istotniejszych zmian zawartych w projekcie ustawy w stosunku do obecnie obowiązujących regulacji prawnych jest obowiązek wykazywania w oświadczeniu majątkowym nie tylko aktualnie posiadanego majątku, ale również zmian dotyczących sytuacji majątkowej, które miały miejsce w ciągu danego roku. Jak wskazano w uzasadnieniu, zmiana ta ma fundamentalne znaczenie, bowiem daje możliwości uzyskania realnego obrazu stanu majątkowego w okresie między kolejnymi oświadczeniami.
W związku z licznymi, dotychczasowymi wątpliwościami co do zakresu przedmiotowego oświadczeń majątkowych, a więc informacji, jakie powinny zostać ujawnione w składanym oświadczeniu majątkowym, zdecydowano się na doprecyzowanie poszczególnych elementów katalogu danych polegających wykazaniu. W tym zakresie m.in. doprecyzowano katalog informacji dotyczących posiadanych nieruchomości – projektodawcy proponują wprowadzić wymóg podania w oświadczeniu o stanie majątkowym informacji o wszystkich posiadanych nieruchomościach. Takie sformułowanie wskazuje na obowiązek wykazania nieruchomości, które są w posiadaniu osoby składającej oświadczenie o stanie majątkowym, w rozumieniu przepisów Kodeksu Cywilnego o posiadaniu, a zatem na podstawie jakiegokolwiek tytułu prawnego rzeczowego albo obligacyjnego, jak również bez tytułu prawnego.
W związku z powyższym, w aktualnej wersji projektu stawy o jawności życia publicznego proponuje się, aby w składanych oświadczeniach majątkowych znalazły się następujące informacje o:
Według projektowanych rozwiązań powyższe informacje będą miały obejmować w szczególności:
W składanym oświadczeniu majątkowym będzie podawać się informacje według stanu na dzień objęcia stanowiska (w przypadku oświadczeń składanych w związku z objęciem określonego stanowiska), na dzień 31 grudnia roku poprzedniego (w przypadku corocznie składanych oświadczeń majątkowych), na dzień opuszczenia stanowiska (w przypadku oświadczeń składanych w związku z zakończeniem zajmowania określonego stanowiska), bądź na dzień wezwania do złożenia dodatkowego oświadczenia majątkowego przez Szefa Centralnego Biura Antykorupcyjnego.
Projektodawcy proponują również, aby w oświadczeniach majątkowych podawana była informacja, która z osób najbliższych (małżonek, dzieci, rodzeństwo, rodzice), obowiązana jest również do złożenia oświadczenia majątkowego wraz ze wskazaniem podstawy prawnej tego obowiązku (z wyjątkiem osób, których oświadczenia majątkowe nie są jawne).
Podsumowanie
Zgodnie z aktualną, czwartą wersją projektu ustawy, ma ona wejść w życie co do zasady z dniem 1 marca 2018 r. (wyjątki nie dotyczą kwestii oświadczeń majątkowych), natomiast zgodnie z przepisami przejściowymi proponuje się, aby osoby zobowiązane do złożenia oświadczenia majątkowego na dotychczasowych zasadach, które po dniu 31 grudnia 2017 r. złożyły oświadczenia majątkowe w trybie dotychczasowych przepisów były zobowiązane do złożenia oświadczenia majątkowego według wzoru określonego w projektowanej ustawie w terminie 3 miesięcy od dnia jej wyjścia w życie. Osoby te zobowiązane będą do złożenia oświadczenia majątkowego według stanu na dzień 31 grudnia 2017 r., chyba, że będą składać oświadczenie majątkowe w związku z opuszczeniem dotychczasowego stanowiska – w takim przypadku oświadczenie miałoby być składane na dzień opuszczenia stanowiska.
Pozostałe zagadnienia związane z oświadczeniami majątkowymi w JST w świetle przepisów projektowanej ustawy o jawności życia publicznego, tj. ich zakres podmiotowy (zwłaszcza w kontekście terminów ich składania oraz podmiotów, do których należy je złożyć), jawność oświadczeń oraz ich analiza i kontrola, omówione zostaną w odrębnych artykułach opublikowanych na łamach Portalu.
Autor artykułu
prawnik w Kancelarii Prawnej Dr Krystian Ziemski & Partners w Poznaniu, doktorant na WPiA UAM, specjalizuje się w zakresie prawa administracyjnego, ze szczególnym uwzględnieniem prawa samorządowego
26.03.2024
13.03.2024
06.03.2024